Efekt Lucyfera : dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?

Tyt. oryg.: "Lucifer effect ".

Autor: Zimbardo, Philip G.

Jedna z najważniejszych prac nurtu psychologii dobra i zła. Autor interesująco prezentuje analizę eksperymentu stanfordzkiego i wykazuje ścisły związek z tym, co później wydarzyło się w więzieniu w Abu Ghraib. Przedstawia mechanizmy i czynniki, które czynią ze zwykłego człowieka oprawcę i ofiarę systemu. Udowadnia możliwość zmiany lub zapobiegania niechcianym zachowaniom jednostki lub grupy,

dzięki zrozumieniu, jakie siły, wartości i skłonności przez nie przejawiane są wnoszone w daną sytuację. Uważa, że można mieć większy wpływ na zredukowanie niepożądanych indywidualnych reakcji przez wiedzę, pokazuje, jak ich unikać lub je modyfikować.Zimbardo poszukuje wyjaśnienia dla stwierdzonych zależności, odwołując się do dotychczasowych badań nad jednostkowymi postawami (poczucie władzy, konformizm i posłuszeństwo), a także nad oddziaływaniami szerszego środowiska społecznego (odindywidualizowanie, odczłowieczenie i znieczulica). Książkę zamyka rozdział na temat oporu wobec niepożądanych nacisków ze strony sytuacji społecznych i analiza postawy heroicznej, którą autor uważa za remedium na grożące nam z różnych stron zło.

Zobacz pełny opis

---

1. Przedmowa
2. Podziękowania
3. Rozdział 1. Psychologia zła: sytuacyjne przemiany charakteru
4. Transformacje: anioły, diabły oraz cała reszta nas, zwykłych śmiertelników
5. Zło: stałe i wewnętrzne czy zmienne i zewnętrzne?
6. Alternatywne wyjaśnienia: dyspozycyjne, sytuacyjne i systemowe
7. Malleus Maleficarum oraz inkwizycyjny program PNC (polowanie na czarownice)
8. Systemy władzy – wszechogarniające zwierzchnictwo
9. Moc tworzenia „wroga”
10. Przestępstwa przeciwko ludzkości: ludobójstwo, gwałt, terroryzm
11. Gwałty w Rwandzie
12. Gwałt w Nankin, w Chinach
13. Dehumanizacja i wyłączenie moralności w laboratorium
14. Potworne obrazy nadużyć w Więzieniu Abu Ghraib
15. Równoległe światy w Abu Ghraib i więzieniu stanfordzkim
16. Badając ciemną stronę ludzkiej natury
17. Rozdział 2. Niedziela rano: niespodziewane aresztowania
18. Sąsiedzkie zło, sąsiedzkie dobro
19. Uniwersytet przeciw miastu – starcia w Stanfordzie i poza nim
20. Katastrofa: misja niemal upada, zanim zdążyła się rozpocząć
21. Próżność, której na imię Wiadomości Telewizyjne
22. Teraz rozpoczyna się właściwa opowieść
23. Jakiś gliniarz puka do drzwi
24. Hau, hau! Skąd się wzięły te „Psy”?
25. Jestem gotowy, proszę mnie aresztować
26. Rozdział 3. Niedziela po południu: rytuały degradacji
27. Oto są zasady, według których macie żyć
28. Pierwsze odliczanie w tym przedziwnym miejscu
29. Wczucie się w role
30. Nocna zmiana przejmuje pałeczkę
31. Nowy sens odliczania
32. Pierwsze oznaki nadciągającej burzy
33. Przenikliwe gwizdy o 2.30 rano
34. Kilka wstępnych obserwacji i uwag
35. Sobotnia odprawa strażników
36. Księgarnia PWN: Philip G. Zimbardo - Efekt Lucyfera
37. Rozdział 4. Poniedziałek: bunt więźniów
38. Szykuje się bunt
39. Powitajmy bunt. Zmiana dzienna
40. A po śniadaniu, może mała ucieczka
41. Małe odliczanko dla uciszenia pospólstwa
42. Komisja Skarg Pensjonariuszy Więzienia Hrabstwa Stanford
43. Więzień 8612 zaczyna pękać
44. Nasz konsultant do spraw więziennictwa wykpiwa pozorowanego więźnia
45. Więzień mówi wszystkim, że nikt nie może zrezygnować
46. To znowu my. Pora na zmianę nocną
47. Sto lat, sto lat, niech żyje nam więzień 5704
48. Ostateczne załamanie i zwolnienie więźnia 8612
49. Rozdział 5. Wtorek: podwójny kłopot – odwiedziny i widmo napaści
50. Nowe zasady, choć stare odliczaniatrwają
51. Granice tożsamości i odgrywanych ról zaczynają się zacierać
52. Trwając na straży bezpieczeństwa mojej instytucji
53. Wprowadzenie informatora
54. Żale znajdują ujście
55. Więźniowie kontaktują się ze światem zewnętrznym
56. Przygotowania do przyjścia gości. Pełna hipokryzji maskarada
57. Powierzchowne i bezosobowe odwiedziny
58. Matka wie najlepiej, ale my ją z tatą usadzimy
59. Pozorowane opuszczenie więzienia dla zmylenia domniemanych napastników
60. Zrobiliśmy z siebie głupków. I kto za to zapłaci?
61. Rozdział 6. Środa: sytuacja wymyka się spod kontroli
62. Łamigłówka z księdzem
63. Nie jesteś numerem 819, czas do domu Stewart!
64. 819 mąci od samego początku
65. Zdrada ze strony własnego szpiega
66. Powitajmy nowego więźnia w zakładzie
67. Cudowna łaska w tonacji ironicznej
68. Powrót operatora ze stacji TV
69. Żegnaj zmiano dzienna, dobry wieczór zmiano nocna
70. Posłuszni więźniowie mają prawo do odwiedzin
71. Homofobia szczerzy obrzydliwe kły
72. „Sierżant” ujawnia nową tożsamość moralną
73. Potęga symboliki kiełbasek
74. Zadufany w sobie świętoszkowaty dupek
75. Powiedz „Dziękuję ci, 416!”
76. Znowu te brudne koce
77. Rozdział 7. Prawo do warunkowego zwolnienia
78. Szansa na odzyskanie wolności
79. Więzień 4325 nie przyznaje się do winy
80. Przyćmienie wzorugodnego naśladowania
81. Buntownik przycicha
82. Urodziwy dzieciak zostaje zmieszany z błotem
83. Rezygnacja z wynagrodzenia w zamian za wolność
84. Co tu się wydarzyło?
85. Rozmywanie się granicy między eksperymentem więziennym a rzeczywistym pobytem w więzieniu
86. Podporządkowanie się więźniów i poważne traktowanie swojej sytuacji
87. Radykalna przemiana przewodniczącego Komisji ds. Zwolnień Warunkowych
88. Krótka przerwa na demonstrację siły bez współczucia
89. Wracając do brązowookiego Carla
90. Czwartkowe posiedzenie Komisji ds. Zwolnień Warunkowych i Dyscypliny
91. Głodujący więzień wypisuje się
92. Z uzależnionymi sprawa jest łatwa
93. Zagadkowy osiłek
94. Brak spontaniczności „Sierżanta”
95. Skrucha nie przynosi rezultatów
96. Gdy zwolniony warunkowo więzień zostaje przewodniczącym Komisji ds. Zwolnień Warunkowych
97. Rozdział 8. Czwartek: konfrontacje z rzeczywistością
98. Wybuch agresji w więzieniu
99. Więzień 5704 dorabia się następnych szykan
100. Więzień 416 przeciwstawia się systemowi przez strajk głodowy
101. Jeszcze dwóch więźniów załamuje się
102. Listy z Więzienia Stanford do domu
103. Christina dołącza do przyjęcia u Szalonego Kapelusznika
104. Ksiądz wypełnia swoją obietnicę duszpasterskiej pomocy
105. Bohater we wstecznym lusterku
106. Przyjaciel okazuje trochę serca
107. „To, co robicie tym chłopcom, to okropność!”
108. Jesteście samcami wielbłądów, a teraz wskoczcie na samice
109. Rozdział 9. Piątek: nadchodzi zmierzch
110. Piątek: końcowy apel
111. Obrońca z urzędu w obronie praw więźniów
112. Słuchajcie uważnie: koniec eksperymentu. Jesteście wolni
113. Bankructwo starej energii, odnalezienie nowej
114. Wszyscy na pokład: do podsumowań
115. Byli skazańcy: upust emocji
116. Niezadowolenie byłych strażników
117. Końcowe połączenie obu grup
118. Co to znaczy być strażnikiem lub więźniem?
119. O roli więźnia
120. O sile roli strażnika
121. O dobrych i złych strażnikach
122. O cichej furii sadyzmu strażników
123. O naturze więźniów
124. O przemianie charakteru w sześć dni
125. O „małych eksperymentach” Hellmanna
126. Rozdział 10. Znaczenie i przesłanie Stanfordzkiego Eksperymentu Więziennego:alchemia przemiany osobowości
127. Rekapitulacja przed zagłębieniem się w analizę danych
128. Czego dowiedzieliśmy się na podstawie naszych danych?
129. Miary osobowości
130. Nauki i przesłania płynące ze Stanfordzkiego Eksperymentu Więziennego
131. Zalety nauki
132. Przemiana strażników pod wpływem posiadanej władzy
133. Patologie roli więźnia
134. Dlaczego sytuacja ma znaczenie
135. Wpływ reguł na kształtowanie rzeczywistości
136. Kiedy role stają się rzeczywistością
137. Przejście od roli uzdrowiciela do roli zabójcy
138. Wzajemnie uzupełniające się role i ich scenariusze
139. Role odgrywane w eksperymencie przez dorosłych
140. Role a odpowiedzialność za występki
141. Anonimowość i deindywiduacja
142. Dysonans poznawczy, który racjonalizuje zło
143. Siła aprobaty społecznej
144. Społeczne konstruowanie rzeczywistości
145. Dehumanizacja: inny człowiek jako ktoś pozbawiony wartości
146. Szczęśliwy traf rzuca strumień światła na Stanfordzki Eksperyment Więzienny
147. Stanfordzki Eksperyment Więzienny a duch tamtych czasów
148. Dlaczego systemy mają największe znaczenie
149. Rozdział 11. Stanfordzki Eksperyment Więzienny: aspekty etyczne i dalsze rozwinięcia eksperymentu
150. Wynaturzenie ludzkiego dążenia do perfekcji
151. Refleksje etyczne nad
152. Stanfordzkim Eksperymentem Więziennym
153. Etyka absolutna
154. Z punktu widzenia norm absolutnych Stanfordzki Eksperyment Więzienny był nieetyczny
155. Etyka relatywna
156. Pozytywne konsekwencje dla uczestników
157. Nieoczekiwane korzyści osobiste dla uczestników i personelu Stanfordzkiego
158. Eksperymentu Więziennego
159. Nieśmiałość jako więzienie narzucone sobie samemu
160. Szaleństwo u ludzi normalnych
161. Nauczanie przez przekazywanie uprawnień
162. Wpływ na mnie osobiście
163. Maksymalizowanie korzyści: szerzenie idei społecznej
164. Potęga mediów i obrazów wzrokowych
165. Replikacje i rozwinięcia eksperymentu
166. Solidna replikacja w innej kulturze
167. Symulacja na oddziale psychiatrycznym
168. Niepowodzenie pozornej replikacji w telewizyjnym pseudoeksperymencie
169. Stanfordzki Eksperyment Więzienny jako ostrzeżenie przed nadużywaniem władzy
170. Przenikanie do kultury popularne
171. Witryna Stanfordzkiego Eksperymentu Więziennego: siła Internetu
172. Rozdział 12. Badanie dynamiki społecznej: władza, konformizm i posłuszeństwo
173. Co ujawniły badania nad wpływem sytuacji
174. Uwaga! Mogą działać atrybucje egotystyczne
175. Badania Ascha nad konformizmem: podporządkowywanie się
176. Ślepe posłuszeństwo wobec autorytetu: wstrząsające badania Milgrama
177. Paradygmat badań Milgrama nad posłuszeństwem
178. Wynik przewidywany przez ekspertów
179. Wstrząsająca prawda
180. Wariacje na temat posłuszeństwa
181. Dziesięć wniosków wynikających z badań Milgrama: jak tworzyć złe pułapkina dobrych ludzi
182. Replikacje i modyfikacje Milgramowskiego modelu posłuszeństwa
183. Niewłaściwe postępowanie pielęgniarek wobec pacjentów pod wpływem poleceń lekarzy
184. Administracyjne posłuszeństwo wobec autorytetu
185. Posłuszeństwo seksualne wobec autorytetu: numer z rewizją osobistą
186. Podobieństwo do nazistów: czy mogłoby to się zdarzyć w Twoim mieście?
187. Produkowanie nazistów w amerykańskiej klasie szkolnej
188. Kształtowanie małych bestii w szkole podstawowej: oczy brązowe przeciw oczom niebieskim
189. Poparcie na Hawajach dla „ostatecznego rozwiązania”: uwolnienie świata od nieprzystosowanych
190. Nakłanianie zwykłych mężczyzn do niezwykłego mordowania
191. Banalność zła
192. Oprawcy i kaci: typy patologiczne czy imperatywy sytuacyjne?
193. „Doskonali żołnierze 11 września” i „zwykłe brytyjskie chłopaki” dokonują na nas zamachów bombowych
194. Ostateczny test ślepego posłuszeństwa wobec autorytetu: zabijanie własnych dzieci na rozkaz
195. Rozdział 13. Badanie dynamiki społecznej: deindywiduacja, dehumanizacja i zło bezczynności
196. Deindywiduacja, anonimowość i destrukcyjność
197. Szokujące zachowanie anonimowych kobiet
198. Mądrość kulturowa: jak sprawić, żeby wojownicy zabijali na wojnie, ale nie w domu
199. Deindywiduacja przekształca naszą apollińską naturę w naturę dionizyjską
200. Efekt zapustów: wspólna deindywiduacja jako ekstaza
201. Dehumanizacja i odłączenie moralne
202. Dehumanizacja eksperymentalna: określanie studentów mianem zwierząt
203. Mechanizmy odłączania moralnego
204. Zrozumienie dehumanizacji nie jest równoznaczne z jej usprawiedliwieniem
205. Kreowanie zdehumanizowanych wrogów państwa
206. Zło bezczynności: bierność przypadkowych świadków
207. Przypadek Kitty Genovese: psychologowie społeczni spieszą na ratunek, poniewczasie
208. Badania nad interwencją przypadkowych świadków
209. Jak dobrzy są Dobrzy Samarytanie, którzy się spieszą?
210. Zinstytucjonalizowane zło bezczynności
211. Dlaczego sytuacje i systemy są ważne
212. Oszacowanie siły sytuacji
213. Następny etap: o jabłkach, skrzynkach, grubych rybach i ważniakach
214. Rozdział 14. Znęcanie się i tortury w więzieniu Abu Ghraib: zrozumienie i personalizacja jego okropności
215. Zrozumieć bezsensowne znęcanie się
216. Czas kwitnących jabłoni w stolicy
217. Miejsce: Więzienie Abu Ghraib
218. Wysoka wieża jako cel ataków moździerzowych
219. Nowy dowódca przybywa na miejsce, ale nie widzi nic
220. „Chip” Frederick jakiego poznałem
221. Przebieg służby Fredericka w więziennictwie i wojsku
222. Oceny psychologiczne
223. Zgniłe jabłko czy owoc w najlepszym gatunku?
224. Sytuacja: koszmary i zabawy nocne na Kondygnacji 1A
225. Przygotowanie i odpowiedzialność
226. Nieustanna praca nocna
227. Wielu innych występujących na tej całonocnej scenie
228. Czynnik strachu
229. Porównania ze strażnikami w Stanfordzkim Eksperymencie Więziennym
230. Dynamika seksualna na Kondygnacji 1A
231. Uwagi ostrzegawcze
232. Katalizator Graner
233. Inne spojrzenia na Charlesa Granera
234. Zdjęcia jako trofea: udokumentowana cyfrowo deprawacja
235. Cyfrowa siła
236. „Zdjęcia-trofea” w innych czasach
237. Ekshibicjoniści występujący dla podglądaczy
238. Złożone motywy i dynamika społeczna
239. Inscenizowane zdjęcia wykorzystywane do grożenia zatrzymanym
240. Uzyskanie statusu, dokonanie zemsty
241. Deindywiduacja i efekt zapustów
242. Porównywalne okrucieństwa dokonywane przez żołnierzy brytyjskich i żołnierzy amerykańskich z elitarnych jednostek
243. Postawienie sierżanta Ivana Fredericka przed sądem
244. Proces
245. Wy r o k
246. Parę istotnych porównań
247. Przekształcenie strażnika więziennego Ivana Fredericka w więźnia numer 789689
248. Uwagi końcowe
249. Rozdział 15. System przed sądem: współudział dowództwa
250. Dochodzenia w sprawie Abu Ghraib ujawniają wady systemu
251. Raport Rydera jako pierwszy wysłał sygnały ostrzegawcze
252. Raport Taguby jest gruntowny i surowy
253. Zaniedbania w komunikacji, szkoleniu i dowodzeniu
254. Taguba atakuje zaniedbujących obowiązki nieudolnych dowódców
255. Raport Faya i Jonesa rozszerza zakres osób odpowiedzialnych – ku górze i na zewnątrz
256. Współdziałanie z bezprawnymi akcjami CIA jako „praca zespołowa”
257. Stwarzanie niezdrowego środowiska pracy
258. Kiedy zeznania obronne żołnierzy Żandarmerii Wojskowej okazują się prawdziwe
259. Porządne psy popełniają obrzydliwe świństwa
260. Nadzy więźniowie są więźniami zdehumanizowanymi
261. Ustalanie winnych: oficerowie, Wywiad Wojskowy, przesłuchujący, analitycy, tłumacze i personel medyczny
262. Raport Schlesingera określa winę
263. Rozpowszechnienie okrucieństw dokonywanych przez wojsko
264. Główne obszary problemowe i warunki utrudniające
265. Znów mamy do czynienia z porażką dowództwa
266. Psychologia społeczna nieludzkiego traktowania innych
267. Nauki wynikające z Stanfordzkiego Eksperymentu Więziennego
268. Raport Human Rights Watch: „Unikanie odpowiedzialności za tortury?”
269. Wielu maltretujących, niewielu ukaranych, oficerowie wychodzą na wolność
270. Human Rights Watch sięga do górnych poziomów hierarchii służbowej
271. Pozbawić nietykalności architektów polityki niezgodnej z prawem
272. Przed sądem: sekretarz obrony Donald Rumsfeld
273. Przed sądem: były dyrektor CIA George Tenet
274. „Lodowy Człowiek” znika
275. Przed sądem: generał broni Ricardo Sanchez
276. Przed sądem: generał dywizji Geoffrey Miller
277. Tortury, wszędzie tortury i okaleczanie
278. Ujawnienie powszechnego stosowania okrucieństw wobec więźniów
279. przed Abu Ghraib
280. Piechota Morska z zimną krwią morduje irackich cywilów
281. Następni przed sąd: świadkowie oskarżenia
282. Elitarni żołnierze tak postępują: 82 Dywizja Powietrznodesantowa łamie kości i pali
283. fotografie
284. „Laski od tortur” wykonują taniec erotyczny z więźniami w „konfesjonale”
285. Guantánamo
286. Inne ujawnione fakty dotyczące przestępstw i występków w Guantánamo
287. „Zlecanie” tortur na zewnątrz
288. Dotrzeć do szczytu: obarczenie odpowiedzialnością Dicka Cheneya i George’a W. Busha
289. Wojna z terrorem ukształtowała zmianę paradygmatu tortur
290. Wiceprezydent Dick Cheney jako „wiceprezydent od tortur”
291. Prezydent George W. Bush jako „głównodowodzący czasu wojny”
292. Notatki służbowe o torturach
293. Grupa Robocza Dochodzeń Karnych Departamentu Obrony przeciwna przesłuchaniom
294. w Guantánamo
295. Obsesja na punkcie wojny z terrorem
296. Sędziowie przysięgli, proszę o werdykt
297. Wpuśćmy trochę słońca
298. Rozdział 16. Przeciwstawianie się wpływom sytuacyjnym i sławienie heroizmu
299. Uczenie się, jak stawiać opór niepożądanym wpływom
300. Dualizm: odłączenie a nasycenie
301. Dziesięcioetapowy program stawiania oporu niepożądanym wpływom
302. Paradoksy heroizmu
303. Heroizm i bohaterowie – co to takiego?
304. Definicje bohaterów i heroizmu
305. Bohaterowie wojskowi
306. Bohaterowie cywilni
307. Bohaterowie ryzyka fizycznego a bohaterowie ryzyka społecznego
308. Nowa taksonomia heroizmu
309. Przykładowe sylwetki bohaterów
310. Bohaterowie apartheidu
311. Bohater antykomunistyczny
312. Bohaterowie wojny wietnamskiej
313. Żołnierz, który podniósł alarm podczas wojny w Iraku
314. Bohaterowie Jonestown
315. Wielowymiarowy model heroizmu
316. Kontrasty heroizmu: niezwykły czy banalny
317. O banalności zła
318. O banalności heroizmu
319. Heroizm jako potwierdzenie wspólnoty ludzkie
320. Indeks nazwisk
321. Indeks rzeczowy

Zobacz spis treści

Inne pozycje tego autora w zbiorach biblioteki:

Dodaj komentarz do pozycji:

Swoją opinię można wyrazić po uprzednim zalogowaniu.